Artykuł oryginalny: <Kerr, M. L., Rasmussen, H. F., Smiley, P. A., Fanning, K. A., Buttitta, K. V., Benson, L., Borelli, J. L. (2021) Within- and Between-Family Differences in Mothers’ Guilt and Shame: Caregiving, Coparenting, and Attachment. Journal of Family Psychology, 35(3), s. 265-275. (7), 583–596.>
Ranga czasopisma: 2,69 Impact Factor.
OPIS BADANIA <Badanie dotyczyło doświadczania poczucia winy i wstydu w czasie rzeczywistym wśród matek, biorąc pod uwagę różny kontekst opiekuńczy oraz czy te różnice są moderowane przez kontekst współrodzicielstwa i styl przywiązania matek.>
Wstęp teoretyczny: <Na początek warto wspomnieć, że obecne badanie było częścią większego, zatwierdzonego przez Pomona College IRB, sprawdzającego skuteczność krótkiej interwencji w zakresie dobrostanu rodziców. Badanie zostało przeprowadzone w modelu korelacyjnym. Autorzy postawili przed sobą następujące hipotezy:
1) matki będą wykazywały mniejsze poczucie wstydu i winy podczas opiekowania się dziećmi, niż kiedy się nimi nie opiekują;
2) partnerzy będą spełniali rolę społecznego wsparcia, matki będą deklarowały mniejsze poczucie wstydu i winy w sytuacji sprawowania opieki razem z partnerem, niż w sytuacji sprawowania opieki samotnie;
3) a) matki z wyższym wynikiem lękowego stylu przywiązania będą deklarowały większe poczucie winy i wstydu, niż matki z mniejszym wynikiem lękowego stylu przywiązania w sytuacji odseparowania od dzieci;
b) matki z wyższym wynikiem unikowego stylu przywiązania będą deklarowały większe poczucie wstydu w trakcie opieki nad dziećmi, niż sytuacji nie opiekowania się dziećmi
4) a) matki z wyższym wynikiem w lękowym stylu przywiązania będą odczuwały najmniejszy wstyd i winę, kiedy partnerzy są obecni podczas opieki nad dziećmi, a największe odczuwanie wstydu i winy będzie podczas nieobecności partnera i dziecka
b) matki z wyższym wynikiem w unikowym stylu przywiązania będą odczuwały największy wstyd podczas opiekowania się dzieckiem bez ich partnera, a poczucie winy nie będzie się różniło w zależności od kontekstu opieki i współrodzicielstwa.>
Osoby badane: <Przebadanych zostało 151 matek, jednak 145 wyników zakwalifikowało się do ostatecznych analiz. Próba była zróżnicowana pod wieloma aspektami – wybrano matki w wieku od 20-43 lat (M= 20.9, SD= 2.5), posiadające dzieci między 18-27 miesiącem życia (M= 20.9, SD= 2.5). Z przebadanych matek 68% było w związku małżeńskim, 45.5% posiadało jedno dziecko, 46.2% posiadało dwoje.
Do badania wykorzystano metodę EMA – badani poprzez platformę Survey Signal otrzymywali link do ankiety. Wiadomości były wysyłane między 8 rano a 21 wieczorem przez 10 dni ciągiem. Badanie zaczynało się w piątek i trwało przez dwa weekendy, aby móc uwzględnić różne warianty opieki.>
Najważniejsze wyniki: <Podstawowe analizy głównych zmiennych badania pokazały, że poczucie winy i wstydu nie były związane ze współzmiennymi demograficznymi. Uzyskano jednak istotne różnice w odczuwaniu winy i wstydu w stylach przywiązania: lękowym. Matki z wyższym wykształceniem (minimum licencjat) wykazywały mniejszy poziom lęku i unikania niż matki z niższym wykształceniem. Jednak przy dalszej eksploracji modelu okazało się to nieistotne. Matki, które nie spędzały czasu z romantycznym partnerem (N=10) podczas badania zgłaszały wyższy poziom lęku przywiązania niż te, które to robiły.
W odniesieniu do hipotez warto wspomnieć, że wyniki wskazują, że matki zgłaszają średnio więcej poczucia winy, ale nie wstydu, kiedy spędzają czas z dala od swoich dzieci. Zarówno współrodzicielstwo, jak i styl przywiązania matek razem moderowały te wyniki. Matki o wysokim poziomie lęku związanego ze stylem przywiązaniem zgłaszają mniej wstydu i poczucia winy podczas współrodzicielstwa w porównaniu do sprawowania opieki samotnie lub w momencie oddzielenia od dziecka, jak i partnera.
Matki z unikowym stylem przywiązania wykazują mniej wstydu podczas samodzielnego lub wspólnego rodzicielstwa w porównaniu z samotną opieką, bez znaczących zmian w poczuciu winy. Matki zgłaszały więcej poczucia winy niż wstydu, gdy były z dala od swoich dzieci w porównaniu do tego, kiedy sprawowały nad nimi opiekę.>
Wnioski autorów: <Wg autorów badania wyniki te pogłębiają naszą możliwość rozumienia kontekstów rodzinnych w czasie rzeczywistym i sugerują, że doświadczenia związane ze wspólnym rodzicielstwem mogą działać jako bufor chroniący przed wstydem i poczuciem winy w przypadku matek o wyższym poziomie lęku w stylu przywiązania.
Autorzy wyrażają pewną wątpliwość co do tego, że w stylach przywiązania poziomy lęku i unikania osób badanych nie były tak wysokie, jednak wyniki są zgodne z przypuszczeniami teoretycznymi potwierdzając, że matki zachowują się zgodnie z tym czego można byłoby oczekiwać zgodnie ze stylem przywiązania.
Wg autorów uzyskane wyniki oznaczają, że dobrostan rodziny może być lepszy, gdy matki mające wyższe wyniki w stylu przywiązania lękowym lub unikowym dzielą się opieką nad dziećmi ze swoimi partnerami i oznacza, że ważne jest pomaganie wspomnianym matkom w uzyskaniu poczucia komfortu przy różnej dynamice emocjonalnej i kontekstach w rodzinnych.>
ANALIZA WŁASNA BADANIA
<Ogromnym autem metody badawczej EMA – Ecollogical Momentary Assessement jest możliwość zbierania danych w rzeczywistym czasie, w różnych momentach dnia i tygodnia. Należy się zastanowić nad zaangażowaniem uczestników w udzielanie rzetelnych odpowiedzi – będąc w trakcie codziennego życia może to nie być takie łatwe. Może warto zabezpieczyć tę kwestię – poprzez wcześniejsze zweryfikowanie motywacji osób badanych do samego udziału.
W badaniu zostały postawione 4 hipotezy z czego dwie z nich zostały podzielone na osobne mniejsze. Należy podkreślić, że ilość hipotez była odpowiednia, można byłoby się zastanowić nad ich uproszczeniem, aby była większa klarowność. Jednak już na ten moment są one ułożone od najbardziej prostych po te bardziej złożone. Warto zwrócić uwagę, że grupa badawcza nie była zbyt wielka i część odpowiedzi nie mogła zostać uznana. Być może trudnością była też długość trwania badania. Dodatkowo warto byłoby pomyśleć nad tym czy na przyszłość nie byłoby dobrze wziąć pod uwagę również matek starszych dzieci.
Współczynnik IPF czasopisma Journal of Family Psychology, które opublikowało badanie wskazuje na dobrą jakość czasopisma, co budzi dodatkowe zaufanie do uzyskanych wyników. Wyniki można przełożyć na grupę stosunkowo nowych matek, a także matek, które doświadczają różnych układów rodzinnych – czy to wychowują dzieci samotnie, czy też np w układzie współrodzicielskim.>
Wnioski dla praktyki: < Należałoby zwrócić uwagę na psychoedukację, która wyjaśniałaby różnice między wstydem (Ja) a poczuciem winy (Moje zachowanie), a także poszerzała zrozumienie znaczenia stylów przywiązania w naszym życiu oraz dla naszych różnych zachowań / reakcji. Rozwiązaniem mogłyby być tutaj kampanie społeczne, ale również możliwość uczestniczenia w warsztatach.
Kampania społeczna mogłaby mówić o możliwościach terapii lub wizyt u psychologa w momencie odczuwania winy lub wstydu – często taka możliwość może nawet nie przyjść komuś do głowy, skoro wspomniane odczucia wydają się być czymś naturalnym lub też wstydliwym.
Rozwiązaniem mogłyby być również grupy wsparcia dla samotnych matek lub matek z rodzin zrekonstruowanych (patchorkowych) mogłyby również pomóc zbudować pewność siebie i poczucie buforu społecznego, czyli wsparcia dla wspomnianych matek w sytuacji, kiedy brakuje wsparcia partnera. Również grupy gdzie matki mogą się spotykać i w trakcie opieki nad dziećmi.
Różnego rodzaje warsztatów dla rodzin mogłyby się okazać również pomocne w wypracowaniu zmiany poglądów na to jak rodzina powinna wyglądać, pomóc wypracować większe zaangażowanie dla ojców lub więcej przestrzeni dla nich, a co za tym idzie dzielenie odpowiedzialności. Społeczne kampanie zmieniające przekonania na temat samotnych matek, rozbitych rodzin, roadzin zrekonstruowanych (patchworkowych). Warsztaty/grupy wsparcia lub terapie (nastawione na konkretny cel), z których mogłyby skorzystać rodziny patchworkowe, aby zrekonstruować system rodziny od nowa i również zapewnić sobie odpowiedni podział / wsparcie / zrozumienie.>
Opracowanie: <Karolina Patynko-Siemieniuk>
TERAPIA RODZIN - BADANIA 