Artykuł oryginalny: <Prime, H., Wade, M., Browne, D. T. (2020). Risk and Resilience in Family Well-Being During the COVID-19 Pandemic. American Psychologist, 75(5), 631–643.>
Ranga czasopisma: <Impact Factor: 6.1>
Wstęp teoretyczny: <Baza teoretyczna artykułu opiera się na systemowych modelach funkcjonowania rodziny oraz okresów rozwojowych człowieka. Podkreślone zostały liczne czynniki związane z ekologiczną organizacją systemu rodzinnego, nieliniowy rozwój oraz zróżnicowanie probabilistycznych determinantów zdrowia psychicznego i dobrego funkcjonowania.
Wykorzystane zostały modele teoretyczne, takie jak: teoria systemu rodzinnego, model bio-ekologiczny, model stresu rodzinnego jak również teoria systemu rozwojowego. Autorzy zaprezentowanego modelu, będącego hybrydą wymienionych teorii, skłaniają się ku idei, gdzie pandemia COVID-19 będzie wpływała na przystosowanie i modyfikacje zachowania dzieci poprzez uporządkowany wzór – społeczne zakłócenia spowodowane pandemią będą generowały podwyższenie poziomu stresu psychologicznego dla osób opiekujących się chorymi, wpływając jednocześnie na jakość relacji małżeńskich i rodzicielskich.>
Główne teoretyczne tezy autorów: <Zaprezentowany model opiera się na 5 kluczowych zasadach, uwzględniających konkretne przykłady znajdujące się w artykule.
- Dziecięca modyfikacja zachowania jest zdeterminowana wieloma czynnikami, do których można zaliczyć dalsze wpływy –
społeczne zakłócenia, wynikające z obostrzeń wobec pandemii COVID-19 oraz bliższe procesy powiązane z bliskimi relacjami rodzinnymi, nauczycielskimi i rówieśniczymi. - Znacząca liczba osób opiekujących się chorymi, zmaga się z niespotykanym wzrostem liczby codziennych stresorów, nawet jeśli nie doświadczyli bezpośrednio bezrobocia czy choroby. Co za tym idzie, rola opiekunów wysoko funkcjonujących we wspieraniu zdrowych praktyk rodzicielskich i posiadaniu pozytywnych relacji małżeńskich jest niezwykle ważnym filarem w radzeniu sobie podczas pandemii.
- Nawiązując do teorii systemu rodzinnego, obecność wzajemnych połączeń między członkami rodziny oznacza, że w zastępstwie pojawienia się wirusa COVID-19 i nowych czynników stresogennych – zmiana w funkcjonowaniu jednego członka rodziny może doprowadzić do zmiany w funkcjonowaniu całej rodziny.
- Rodzinny dobrostan może zostać określony przez 3 nadrzędne procesy:
- Komunikacja: przekazywanie jasnych informacji, dzielenie się emocjami, wspólne rozwiązywanie problemów, rodzinne radzenie sobie.
- Organizacja: dostęp do społecznych i ekonomicznych zasobów, zdolność przystosowania się oraz spójność.
- Systemy przekonań: nadzieja, duchowość jak również tworzenie znaczenia.
Istnieje duża różnorodność w tym jak na systemy rodzinne wpłynęła pandemia COVID-19. Część z nich była bardziej bezbronna wobec wpływu czynników zewnętrznych, z powodu pojawienia się zjawiska marginalizacji, rasizmu, specjalnych potrzeb czy niskich przychodów. Wśród pozostałych rodzin mógł się pojawić wzrost potraumatyczny bądź rezyliencja – zdolność nie tylko do przetrwania, ale również rozwinięcie się w kontakcie z przeciwnościami losu.>
Najważniejsze wnioski autorów: <Pandemia COVID-19 reprezentuje globalny kryzys światowy, dotyczący nie tylko sektora zdrowia publicznego i stabilizacji ekonomicznej, ale również dobrobytu oraz sposobu funkcjonowania rodzin. Osoby zajmujące się opieką nad chorymi są odpowiedzialne za generowanie nadziei wśród pozostałych członków rodziny – poprzez wzmacnianie relacji, rytuałów oraz rutyn. Jednocześnie, zmagają się z nieznanymi im wcześniej zjawiskami: niezwykle wysoką niepewnością, kruchością życia oraz strachem.
Jednym z głównym celów tego artykułu, było zaprezentowanie jak makro socjalne zmiany mogą wpłynąć na najmniejszych członków rodziny, społeczeństwo, dzieci. Zaprezentowany model teoretyczny opiera się na idei, gdzie pandemia COVID-19 wpłynie na funkcjonowanie dzieci w postaci kaskady uporządkowanych wzorów – społeczny zamęt spowoduje wygenerowanie podwyższonego poziomu stresu psychologicznego dla opiekunów, oddziałując na jakość relacji małżeńskich, rodzicielskich oraz dziecięcych. Autorzy mieli na celu podkreślenie możliwości jakie posiadają rodziny aby ochronić dzieci przed zagrożeniami spowodowanymi społecznymi zakłóceniami relacyjnymi, wynikającymi z pandemii COVID-19.>
ANALIZA WŁASNA TEORII
<Zaprezentowany artykuł opiera się na rzetelnym przeglądzie literatury, obejmującej zróżnicowaną tematykę dotyczącą systemu rodzinnego, z dziedziny psychologii oraz psychiatrii. Został zaprezentowany w magazynie American Psychologist, Jego impact factor wynosi ok. 6,1 – co można uznać za satysfakcjonujący wynik, świadczący o merytorycznej wiedzy zawartej w artykule. Przedstawiony magazyn jest oficjalnym czasopismem stowarzyszenia American Psychological Association. APA, czyli Amerykańskie Stowarzyszenie Psychologiczne jest największym stowarzyszeniem naukowym oraz zawodowym psychologów w Stanach Zjednoczonych, założonym w 1892 roku. Jest odpowiedzialnie za rozpowszechnianie kodeksu etyki zawodowej, wyznaczanie standardów piśmiennictwa naukowego oraz wydawnictwo książek oraz czasopism naukowych.
Kontynuując analizę artykułu, została zaprezentowana pokaźna ilość cytowań oraz przykładów, jednocześnie będących potwierdzonymi odwołaniami do twórców danej kwestii. Stanowi to o odpowiedzialnym podejściu autorów do tematu naukowego.
Pojawia się również pytanie na ile można wierzyć we wnioski wymienione w części, jaką była dyskusja. Z całą pewnością artykuł był przygotowany w sposób staranny i merytoryczny, jednak opierał się w zasadzie na samej sekcji teoretycznej. Ważne aby zapoznający się z nim czytelnik, miał to na uwadze i zachował obiektywizm w formułowaniu własnych hipotez.>
Wnioski dla praktyki: <Artykuł zwraca uwagę na czynniki odpowiedzialnie za generowanie pozytywnych relacji rodzinnych, niezwykle ważnych podczas pandemii COVID-19. W praktyce psychologicznej istotne jest poruszanie tematyki psychoedukacji, z naciskiem na zdrową komunikację – obejmującą elementy jasnych informacji, współdzielania się odczuwanymi emocjami oraz wspólnego rozwiązywania problemów. Informacje przedstawione w artykule mogą być również istotną wskazówką podczas przeprowadzania psychologicznej diagnozy klinicznej. Pandemia COVID-19 stanowiła istotny kryzys w funkcjonowaniu wielu rodzin, co rzuciło wyraźny cień na ich funkcjonowanie.
Psycholog przeprowadzający wywiad, powinien uwzględniać wagę oraz wpływ tak wyraźnych wpływów środowiskowych, poprzez tworzenie współpracującej relacji z członkami rodziny, z jednoczesnym opieraniem się na teoriach klinicznych.
Uwzględnienie nowych obowiązków, zmiany struktury rodzinnej, intensywnego stresu czy dominującej niepewności wśród pacjentów, umożliwi diagnoście przeprowadzenie wspierającego wywiadu, ze zminimalizowanym wpływem błędów poznawczych
oraz tendencyjnością przetwarzania ( Brzeziński, 2010, Brzeziński i Kowalik, 2000).
Diagnosta przeprowadzający wywiad rodziny zmagającej się z negatywnym wpływem pandemii na jej funkcjonowanie emocjonalne i społeczne, posiada rozmaite narzędzia psychologiczne, które umożliwiają zdobycie jak najbardziej istotnych informacji. Zalicza się do nich między innymi – teorię Dialogowego Ja oraz Mechanizmy Zdrowia. Wykorzystanie w praktyce idei Ja (self) jako struktury polifonicznej, częściowo wynikającej z procesu socjalizacji i splecionej we wzajemnych relacjach społecznych (Hermans, 2003 ) stanowi wskazówkę wobec postrzegania dynamiki relacyjnej w rodzinie zmagającej się z wewnętrznymi konfliktami oraz psychologicznym cierpieniem.
Podsumowując, praca psychologiczna i terapeutyczna z systemem rodzinnym, jest złożonym i wielowymiarowym procesem. Diagnosta w swojej praktyce powinien opierać się na zjawisku psychoedukacji, poprzez dzielenie się informacjami z dziedziny psychologii, tłumaczenie podstawy konkretnych zjawisk, z naciskiem na “jak” oraz “dlaczego”. Przykładowo, rozmowa na temat wagi zdrowego odpoczynku po pracy home office, dbaniu o własną prywatność w domu, podkreślenie zdrowotnych właściwości technik oddechowych – to wszystko składa się na zdrowy proces psychoedukacji pacjentów, który poprzez metodę małych kroków, może przynieść zadziwiające rezultaty. Idąc dalej, odpowiednio przeprowadzona psychologiczna diagnoza kliniczna oraz dobrane narzędzia teoretyczne oraz konwersacyjne – stanowią kompendium na temat wspierającego działania psychologa/terapeuty. Próba empatycznego zrozumienia pacjentów, z uwzględnieniem wpływu pandemii COVID-19 na ich samopoczucie oraz funkcjonowanie rodzinne, przyczyni się do znaczących efektów terapeutycznych.>
Opracowanie: <Aleksandra Potasińska, USWPS>
TERAPIA RODZIN - BADANIA 